Moeten we bedreigde diersoorten redden?
‘De enige reden waarom we biodiversiteit moeten behouden is voor onszelf, om een stabiele toekomst voor de mens te creëren’, aldus Alexander Pyron, professor Biologie in The Washington Post. Pyron is sceptisch over pogingen om soorten van uitsterven te behoeden, want hij vreest dat 40% van de soorten sowieso binnenkort door menselijk handelen verdwijnt. Ook denkt hij dat ‘de planeet en de mensheid waarschijnlijk prima kunnen overleven en zelfs gedijen in een wereld met minder soorten’.
Togo slippery frog Conraua derooi, a Critically Endangered species from the Atewa Range in Ghana. © Photo by Dr Jeremy Lindsell, Director of Science and Conservation, A Rocha International.
Pyron is niet de enige. Zijn opvattingen sluiten aan bij de beweging die ‘New conservation’ [1] of ‘Ecomodernisme’ [2] wordt genoemd. Aanhangers geloven dat uitsterven een normaal onderdeel is van evolutie en dat we ons daar geen zorgen over hoeven te maken. Ook gaan ze ervan uit dat de mens de natuur zo kan inrichten dat er een nieuw geologisch tijdperk (antropoceen) ontstaat: een wereld die de behoeften van mensen dient zonder rekening te hoeven houden met biodiversiteit en gezonde ecosystemen. Er zijn veel argumenten tegen deze benadering. Ze vallen grotendeels uiteen in twee categorieën: wetenschappelijk/economisch bewijs en filosofische verwarring.
Wetenschap
Wetenschappelijk gezien is er veel bewijs dat het hoge tempo waarin soorten uitsterven leidt tot het instorten van ecosystemen. Michael Soulé schrijft: ‘Huidig onderzoek laat het belang zien van de relatie tussen soortendiversiteit en de stabiliteit van ecosystemen.’ [3] Voor stabiele, gezonde ecosystemen hebben we diversiteit nodig. Het klopt dat het uitsterven van soorten altijd heeft plaatsgevonden, maar niet in dit tempo.
De huidige snelheid van uitsterven wordt geschat tussen de 100 en 10.000 keer sneller dan voorheen, [4,5] te snel om nieuwe soorten te laten ontstaan door evolutie. En het is geen natuurlijke extinctie, maar veroorzaakt door de ongekende impact van één soort [6]. Door het massaal uitsterven van soorten zagen we vrolijk aan de takken van de boom waar we zelf op zitten, storten landbouw en visserij in elkaar, worden ecosystemen instabiel en kwetsbaar, en gaan er tot nu toe onbekende medicinale mogelijkheden verloren.
Degenen die denken dat we door het introduceren of zelfs modificeren van een paar ‘nuttige’ plant- en diersoorten ecosystemen opnieuw kunnen ontwerpen, zijn in de ogen van E.O. Wilson, ‘het ecologische equivalent van Russische roulette’ aan het spelen [7]. De risico’s zijn enorm en de gevolgen dodelijk.
Economie
De redenering dat snelle economische groei leidt tot afname van armoede en vervolgens tot meer liefde voor de natuur, is absurd en tegen alle bewijzen in. Consumptiegroei is ook in welvaartssamenlevingen onverminderd doorgegaan en is de grootste aanjager van klimaatverandering, vernietiging van leefgebieden en uiteindelijk van verlies van biodiversiteit [8,9].
Filosofische verwarring
Ook twijfelachtige filosofische veronderstellingen spelen een rol. ‘New conservation’ en ‘Ecomodernisme’ verkondigen een visie waarin de mens het middelpunt van het bestaan is (antropocentrisme) [10]. De waarde van al het andere – flora, fauna, levenloze materie – wordt afgemeten aan het nut voor de mens. Ze treden daarmee in de voetsporen van Francis Bacon (1561-1626), die schreef dat ‘mijn enige aardse wens is om de betreurenswaardig nauwe grenzen van de heerschappij van de mens over het universum tot hun grenzen op te rekken.’ [11] Hoewel Bacon in God geloofde, verbande hij God naar een geestelijke dimensie en reduceerde daarmee de natuur tot een object dat door de mens geëxploiteerd en beheerst kon worden.
De overtuiging dat de mens de enige soort is die ertoe doet en die bovendien beschikt over de techniek én de wil om alle problemen op te lossen, vormt de kern van het geloof van Bacon, Pyron en anderen. Het is een nieuwe religieuze mythe van menselijke vooruitgang; een mythe die ten diepste de oorzaak is van de economische en ecologische rampen die de planeet momenteel overspoelen.
We zien hier een diepe ironie. Het christendom wordt er vaak van beschuldigd de mens centraal te zetten. [12] Maar vandaag de dag zijn het juist de seculiere techno-optimisten die dit standpunt het krachtigst naar voren brengen. Veel christenen keren terug naar Bijbelse waarden van nederigheid en dienstbaarheid. De pauselijke encycliek Laudato Si‘ benadrukt dat ‘soorten waardevol zijn’ en ‘glorie brengen aan God’ [13]. De encycliek is heel stellig over het belang van het behoud van bedreigde soorten: ‘Omdat alle wezens met elkaar verbonden zijn, moet elk met liefde en respect gekoesterd worden, want wij zijn als levende wezens allemaal afhankelijk van elkaar’ [14].
Paus Franciscus laat zien dat God ‘begaan is met alles wat hij heeft gemaakt’ [15], en dat mensen die naar Gods beeld geschapen zijn Gods zorg voor de schepping moeten weerspiegelen. Gods had plezier in alles wat hij had gemaakt, hij noemde het ‘zeer goed’ [16]. Zijn opdracht aan Noach was om van elke soort twee mee te nemen in de ark ‘om de verschillende soorten in leven te houden over de hele aarde’ [17]. Het zijn krachtige getuigenissen van Gods liefde voor biodiversiteit.
‘New conservation’ zet de mens centraal, terwijl diezelfde mens de lofzang van de schepselen die God eer bewijzen het zwijgen oplegt. Daartegenover moet het redden van bedreigde diersoorten wel worden beschouwd als een Bijbelse plicht, als gehoorzaamheid aan God.
Voetnoten
[1] Soulé , M. E. (2013). The “New Conservation”. Conservation Biology 27(5): 895-897.
[2] http://www.ecomodernism.org/
[3] Soulé, (2013). p. 896
[4] Center for Biological Diversity, The extinction crisis.
[5] Smith, F. D. M., et al. (1993). “How much do we know about the current extinction rate?” Trends in Ecology and Evolution 8(10): 375-378.
[6] Barnosky, A. D., et al. (2011). “Has the Earth’s sixth mass extinction already arrived?” Nature (471): 51-57.
[7] Wilson, E. O. (2016). Half-Earth: Our planet’s fight for life. New York, London: Liveright. p. 36
[8] Worldwatch Institute: The State of Consumption Today.
[9] WWF: What are the major reasons why we are losing so much biodiversity?
[10] De mens is het middelpunt van de schepping en alles is ondergeschikt aan de mens.
[11] Bacon, F. (1966). The Masculine Birth of Time. The Philosophy of Francis Bacon. B. Farrington. Chicago, Chicago University Press.
[12] White Jr., L. (1967). “The Historical Roots of our Ecologic Crisis.” Science 155(3767): 1203-1207.
[13] Pope Francis (2015). Laudato Si’ – On the Care of our Common Home. Holy See. Vatican City, Libreria Editrice Vaticana.
[14] Pope Francis, ibid. para. 42.
[15] Psalm 145:9
[16] Genesis 1:31
[17] Genesis 7:3b
Vertaald door: Jacolien Vreugdenhil – A Rocha Nederland
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in:
Over Dave Bookless
Dave is directeur Theologie bij A Rocha International, waar hij werkt aan het op de agenda zetten van het thema zorg voor de schepping bij internationale christelijke organisaties, theologische instellingen en missiebewegingen. Binnen A Rocha was hij eerder actief als International Trustee en is medeoprichter van A Rocha UK (samen met zijn vrouw Anne). Hij is gepromoveerd aan de Universiteit van Cambridge op Theologie en behoud van biodiversiteit, en heeft bijgedragen aan vele boeken en artikelen, waaronder het boek Het groene hart van het geloof, dat beschikbaar is in zes talen. Geboren en opgegroeid in India, heeft Dave een voorliefde voor Indisch eten, Indiase cultuur en het Indiase christendom. Dave is een gecertificeerd vogelringer en houdt van vogels kijken, hardlopen, en is liefhebber van eilanden en bergen.
Bekijk alle berichten van Dave Bookless (11)