De encycliek van paus Fransiscus – welke boodschap voor A Rocha?
Afgelopen zomer, toen de encycliek van Paus Fransiscus over het milieu “Laudato Si’ (“Geprezen zijt Gij”) uitkwam, was er veel media-aandacht. De rust is nu weergekeerd en de vraag blijft hangen: wat kunnen we met het stuk van de Paus? En wat voor boodschap heeft het voor A Rocha? Onze natuurprojecten zijn immers geïnspireerd door de Bijbel en worden uitgevoerd door lokale gemeenschappen. Ik bespreek in vijf punten het belang van de encycliek voor A Rocha.
Ten eerste is het overduidelijk een katholiek document, vol citaten van voormalige Pausen en verwijzingen naar Maria als ‘moeder en koningin van heel de Schepping’ [1]. Het staat volledig in de traditie van de waardevolle en Bijbels katholieke sociale leer. ‘Laudato Si’ is groots en uitgesproken katholiek, waardoor het snel zal doordringen tot alle lagen van de wereldwijde katholieke kerk. En dat heeft ook invloed op A Rocha als christelijke beweging. Katholieke parochies hebben A Rocha al benaderd voor sprekers om hen te helpen met de zorg voor de schepping. We moeten samenwerken waar we kunnen en onze katholieke broeders en zusters de hand reikenwaar dat kan.
Ten tweede: ondanks dat ‘Laudato Si’ met name is bedoeld voor katholieken, bereikt het ook de rest van de wereld. Paus Fransiscus zegt: ‘Wij kunnen echter niet eraan voorbijgaan dat ook buiten de katholieke Kerk andere Kerken en christelijke gemeenschappen – evenals andere religies – een diepe bezorgdheid en kostbare reflectie hebben ontwikkeld aangaande deze thema’s die ons allen ter harte gaan.’ [2] Er wordt bovendien gerefereerd aan islamitische geschriften [3] en een orthodox oecumenische patriarch wordt uitgebreid geciteerd [4]. Aangezien de aarde ’ons gemeenschappelijk huis’ is moeten we allemaal onze verschillen opzij zetten en onze krachten bundelen voor de puinhoop die we met z’n allen gemaakt hebben. A Rocha heeft altijd gewerkt binnen het principe dat het goed is te werken met hen die geen of een ander geloof aanhangen. Daarbij moet echter onze inzet voor Christus en de Bijbelse waarheid niet verminderen. Het zet ons juist in de frontlinie, waar het aankomt op woorden en daden. Het geeft ons de de kans om de hoop die in ons is te verantwoorden. [5]
Ten derde is de encycliek verbazingwekkend veelomvattend. Het is de moeite waard om helemaal te lezen. Je vindt onder andere waardevolle teksten over het behoud van oceanen en ecosystemen [6], dierproeven [7], genetische modificatie van gewassen [8] en globalisatie en technologie [9]. Het document is een stuk genuanceerder over economie en politiek dan de pers deed vermoeden. De encycliek is een waardevolle toevoeging aan de korte literatuurlijst waarin op basis van de Bijbel de verhouding tussen economie en ecologie doordacht worden. [10][11][12]. Vooral het concept van ‘integrale ecologie’ is nuttig, met de reflecties op werk, rechtvaardigheid en culturele en ecologische waarde. De paus pleit voor een integrale ecologie, waarin zorg voor de schepping verbonden is met zorg voor de armen die lijden onder de consequenties van verspilling. [13] Een voorproefje: [14]
“Wanneer we het hebben over ‘milieu’, verwijzen wij ook naar een bijzondere relatie: die tussen de natuur en de maatschappij die haar bewoont. Dit verhindert ons de natuur te beschouwen als iets dat los van ons staat, of als een pure omlijsting van ons leven. Wij zijn hierin opgenomen, wij zijn een deel ervan en wij zijn ermee verweven. (…) De richtlijnen voor een oplossing vragen om een integrale benadering om de armoede te bestrijden, de uitgeslotenen hun waardigheid terug te geven en tegelijkertijd voor de natuur te zorgen.”
Ondanks dat de roeping van A Rocha vooral gaat over het behoud van biodiversiteit, moeten we deze visie absoluut voor ogen houden. De projecten waarin bedreigde diersoorten worden beschermd en tegelijkertijd armoedebestrijding wordt aangepakt zijn heel belangrijk. Kijk bijvoorbeeld naar de werkwijze van A Rocha in Kenia, India, Ghana en Oeganda.
Ten vierde wordt aandacht besteed aan biodiversiteit, wat bijzonder interessant is voor A Rocha. De encycliek veroordeelt het als er alleen naar de verschillende soorten wordt gekeken als eventuele te exploiteren ‘hulpbronnen’ en daarbij te vergeten dat zij waarde op zich hebben. [15] Een speciale oproep wordt gedaan om op internationaal niveau onmisbare gebieden te beschermen. Bijvoorbeeld de longen van de planeet die boordevol biodiversiteit zitten, zoals het Amazonegebied en het rivierbekken van de Kongo of de grote waterhoudende aardlagen en de gletsjers. [16] Als er financiers zijn… A Rocha houdt zich warm aanbevolen om hieraan een bijdrage te leveren! [17]
“Het is noodzakelijk veel meer te investeren in onderzoek om het gedrag van de ecosystemen te begrijpen en op de juiste wijze de verschillende variabelen van het effect van iedere belangrijke verandering van het milieu te analyseren. Daar alle schepselen onderling met elkaar zijn verbonden, moet van ieder ervan de waarde met liefde en verwondering worden erkend en hebben wij allen als geschapen wezens elkaar nodig.”
Tenslotte, de Paus opent de encycliek met woorden uit het zonnelied van St Fransiscus van Assisi. Hiermee maakt hij duidelijk dat hij deze naam heeft aangenomen als leidraad en inpiratie. De enorme milieucrisis die we in de ogen zien kan niet opgelost worden door alleen wetenschap, onderwijs of campagne voeren. Onze grootste bron is het centraal stellen van Christus in ons gebed en lofprijzing. Bij deze nog een tekst om op te mediteren: [18]
“Als wij zonder deze openheid voor de verbazing en de verwondering de natuur en het milieu benaderen, als wij niet meer de taal spreken van broederschap en schoonheid in onze relatie met de wereld, zullen onze gedragingen die zijn van een overheerser, van een consument of van een pure uitbuiter van de natuurlijke bronnen, die niet in staat is paal en perk te stellen aan zijn directe belangen. Omgekeerd zullen soberheid en zorg spontaan ontstaan, als wij ons innerlijk verbonden voelen met alles wat bestaat. De armoede en soberheid van de heilige Franciscus was niet alleen maar uiterlijk ascetisme, maar iets veel radicalers: ervan afzien van de werkelijkheid een puur object van gebruik en overheersing te maken.” (…) “De wereld is iets meer dan een probleem dat moet worden opgelost, het is een vreugdevol mysterie dat wij in vreugde en lofprijzing beschouwen.”
Amen!
[1] Par. 241 • [2] Par. 7 • [3] Par. 233, noot 1) • [4] Par. 7-9 • [5] 1 Petrus 3:15 • [6] Par.174 • [7] Par.130 • [8] Par. 133–135 • [9] Par. 102-114 • [10] Het groene hart van het geloof (2009) Dave Bookless • [11] http://www.tearfund.org/en/about_you/campaign/report • [12] Prosperity without Growth (2009) Tim Jackson • [13] Vierde hoofdstuk, Par. 137–162 • [14] Par. 139 • [15] Par. 33 • [16] Par. 38 • [17] Par. 42 • [18] Par. 11–12
De Nederlandse vertaling van de Italiaanse encycliek (mees officiële pauselijke rondzendbrief) is de te vinden onder http://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=5000
Blog vertaald door Matty van Leijenhorst / Embert Messelink
Afbeelding: St Francis, de kerk van St Juthware en St Mary, Halstock, Dorset, Engeland – foto door Michael Day
Kom in contact met meer christenen die geven om Gods schepping via A Rocha Nederland.
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in:
Over Dave Bookless
Dave is directeur Theologie bij A Rocha International, waar hij werkt aan het op de agenda zetten van het thema zorg voor de schepping bij internationale christelijke organisaties, theologische instellingen en missiebewegingen. Binnen A Rocha was hij eerder actief als International Trustee en is medeoprichter van A Rocha UK (samen met zijn vrouw Anne). Hij is gepromoveerd aan de Universiteit van Cambridge op Theologie en behoud van biodiversiteit, en heeft bijgedragen aan vele boeken en artikelen, waaronder het boek Het groene hart van het geloof, dat beschikbaar is in zes talen. Geboren en opgegroeid in India, heeft Dave een voorliefde voor Indisch eten, Indiase cultuur en het Indiase christendom. Dave is een gecertificeerd vogelringer en houdt van vogels kijken, hardlopen, en is liefhebber van eilanden en bergen.
Bekijk alle berichten van Dave Bookless (11)