De Bijbel over biodiversiteit
Geschreven door Dave Bookless (2020) – vertaald uit het Engels door Jacolien Vreugdenhil. Opnieuw geplaatst naar aanleiding van de Dag van de Biodiversiteit (22 mei 2023).
Veel kerken en christelijke organisaties zijn actief op het vlak van duurzaamheid en klimaatverandering. Vooral vanwege de impact op mensen die in extreme armoede leven: het is een daad van rechtvaardigheid. Maar er is een tweede ecologische crisis, in potentie net zo erg, die veel minder aandacht krijgt van christenen: de afname van biodiversiteit. Volgens het WWF Living Planet Report, dat in maart verscheen, is de Nederlandse natuur in grote problemen. Veel diersoorten, zoals de egel en het konijn, zijn sterk in aantal verminderd. Er zijn ook soorten die bijna uit het landschap zijn verdwenen. Waarom zou je je daar zorgen over moeten maken? In de Bijbel lezen we veel over de relatie van de mens tot God en over onze naaste, maar zegt de Bijbel ook iets over biodiversiteit?
Biodiversiteit is een woord dat je niet in de Bijbel terugvindt. Toch is het concept heel Bijbels. In Genesis 1:31 staat: ‘God zag alles wat Hij had gemaakt: het was zeer goed.’ ‘Alles’ betekent hier álle soorten levende wezens en de (eco)systemen die hun leven in stand houden. Dat is wat we biodiversiteit noemen. Alles is met elkaar verbonden in onderlinge samenhang. Als we kijken naar de grote thema’s in de Bijbel, dan is het patroon duidelijk: God heeft passie voor biodiversiteit, van begin tot eind. Kijk maar eens mee.
Upmarket Ark, by Kollage Kid (licence: CC BY-NC-SA)
1. Schepping
Het begint bij de schepping. God koos ervoor om een onderling afhankelijke en oneindig gevarieerde wereld te scheppen, overvloeiend van diversiteit, schoonheid, complexiteit en creativiteit. Over Gods plezier in het scheppen is te lezen in Genesis, de Psalmen en in Spreuken. Je hoort erover in de manier waarop de profeten en Jezus steeds weer voorbeelden uit de natuur gebruiken om God en het leven te illustreren. Biodiversiteit is niet geschapen voor het plezier van de mens, maar door en voor Jezus! (Kolossenzen 1).
2. Verbond
Toen de mensen vervreemdden van God, bood God hun een nieuwe start door het verbond met Noach. Door het redden van alle soorten levende wezens op de ark, inclusief onreine, oneetbare en gevaarlijke dieren, zien we Gods passie voor biodiversiteit. Ze zijn daar niet voor Noach of omdat ze zo nuttig zijn voor ons. Nee, ze zijn daar zodat hun soort verder kan leven op aarde. God vestigt een reddende verbondsrelatie met elk levend wezen op aarde!
3. Jezus
Het leven, sterven en de opstanding van Jezus geven een unieke kijk op de waarde van biodiversiteit. ‘Het woord is vlees geworden’ laat heel duidelijk zien dat de Schepper een schepsel werd. Daarmee werd de waarde van de menselijke natuur, maar ook van alle schepselen, verhoogd. God laat zijn toewijding aan de wereld zien door er zelf deel van te worden. Mens worden is Gods ‘ja’ tegen zijn schepping. Bijna alle gelijkenissen van Jezus zijn gebaseerd op de natuur: landbouw en seizoenen, vogels en bloemen, vijgenbomen en vossen. En in de dood en opstanding van Christus zien we de volledige reikwijdte van Gods doel met de variëteit aan leven. Jezus stierf en stond weer op om alle relaties te herstellen die door de zondeval verstoord waren. In Kolossenzen 1:19 en 20 lezen we: ‘In Hem heeft heel de volheid willen wonen en door Hem en voor Hem alles met zich willen verzoenen. Alles op aarde en alles in de hemel, door vrede te brengen met zijn bloed aan het kruis’.
Het vechten voor behoud van biodiversiteit hangt daarom direct samen met de belijdenis ‘Jezus is Heer!’
4. Voltooiing
De belofte die in de dood en opstanding van Christus ligt, komt tot voltooiing wanneer Jezus terugkomt. Bijbelse profeten wijzen met hun visioenen op biodiversiteit als onderdeel van Gods eeuwige plan: de leeuw en het lam, de slang en het kind, de vier levende wezens voor de troon (die de mensheid, wilde dieren, huisdieren en vogels lijken te vertegenwoordigen). Er zijn ook passages van oordeel en vernietiging, dus er zal zowel discontinuïteit als continuïteit zijn tussen deze wereld en de nieuwe schepping. We kunnen de biodiversiteit niet redden door onze eigen inspanningen alleen. Het is ook Gods werk, en vereist een radicale aanpassing van de hele geschapen orde. Maar alles wat God in vreugde schiep en in liefde in stand houdt, zal Hij uit genade redden.
5. Kerk
Tot slot, wat is de rol van de kerk in Gods plannen met biodiversiteit? De Bijbel is daar niet heel duidelijk over, en dat is misschien ook wel de reden waarom we zo traag zijn in het herkennen van onze roeping. Maar als we Gods doelen serieus nemen, moeten we actief onze rol zoeken. Als Christus de schepping wil verlossen en redden, moeten we dan gewoon achterover leunen en wachten? Nee! Als volgelingen van Jezus zijn we geroepen om met zijn waarden te leven en in ons leven te anticiperen op de realiteit die Hij zal brengen.
In Romeinen 8 staat dat ‘de schepping er reikhalzend naar uitziet dat openbaar wordt gemaakt wie Gods kinderen zijn’. Wie zijn de kinderen van God? Zij zijn de kerk – het lichaam van Christus hier op aarde – geroepen om zijn handen en voeten, hart en stem te zijn. Ja, om het goede nieuws van Jezus aan verloren zielen te brengen, om Christus in de armen en de gevangenen te zien. Maar ook om alle schepselen in staat te stellen God te verheerlijken zoals Hij het heeft bedoeld. Het vechten voor behoud van biodiversiteit hangt daarom direct samen met de belijdenis ‘Jezus is Heer!’
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in:
